21 Νοεμβρίου 2010

Και στο βάθος, το δημοσιονομικό

Παρόλο που η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου ήταν αναμενόμενη, η αιτιολόγηση που δόθηκε από τους Standard & Poor's επιφύλασσε εκπλήξεις. Ο οίκος αξιολόγησης ανέδειξε ως τον κύριο λόγο υποβάθμισης τους κινδύνους από την έκθεση του Κυπριακού τραπεζικού συστήματος σε Ελληνικά χρεόγραφα και από το ψηλό ποσοστό ιδιωτικού χρέους που χρηματοδοτείται από τις τράπεζες. Η ξαφνική ανάδειξη αυτών των κινδύνων από τους S&P πιθανόν να αντανακλά την εκτίμησή τους ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα αναδιάρθρωσης του Ελληνικού χρέους. Ανεξάρτητα από το αν έχουν δίκαιο ή όχι, οι ανησυχίες τους μας επηρεάζουν και είμαστε υποχρεωμένοι να τις λάβουμε σοβαρά υπόψη.

Μια πιθανή ερμηνεία της έκθεσης των S&P είναι ότι το δημοσιονομικό περνά τώρα σε δεύτερη μοίρα, αφού κύριο πρόβλημα είναι ο τραπεζικός τομέας. Περίπου σε αυτή τη λογική φάνηκε να κινείται η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης. Πρόκειται όμως για μια λανθασμένη και επικίνδυνη ερμηνεία. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: αν πράγματι υπάρχει κίνδυνος από τον τραπεζικό τομέα, αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος για να αντιμετωπιστεί άμεσα και δραστικά το δημοσιονομικό πρόβλημα ώστε να υπάρχει δυνατότητα στήριξης του τραπεζικού τομέα αν και όταν χρειαστεί.

Οι εξελίξεις επανέφεραν στο σκηνικό την ιδέα της επιβολής ειδικής φορολογίας στις τράπεζες. Το μέτρο αυτό συζητείται διεθνώς και προωθείται μεταξύ άλλων και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η λογική πίσω από τη φορολογία είναι διπλή. Πρώτον, αποθαρρύνει την ανάληψη υπερβολικού ρίσκου από μέρους των τραπεζών και δεύτερον, υποχρεώνει τις τράπεζες να πληρώσουν για την υπονοούμενη εγγύηση που τους παρέχεται ότι θα στηριχθούν από το κράτος σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας. Φορολόγηση των τραπεζών στη βάση αυτής της λογικής θα ήταν δικαιολογημένη, αλλά μόνο αν τα έσοδα από τη φορολογία διοχετευθούν αποκλειστικά στη μείωση του δημοσίου χρέους. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει αυτή η φορολογία να αποτελέσει άλλοθι για να μην ληφθούν μέτρα μείωσης των κρατικών δαπανών. Ένας τρόπος να αποφευχθεί κάτι τέτοιο είναι τα έσοδα από τη φορολογία να μπουν σε ειδικό ταμείο το οποίο θα διαχειρίζεται ανεξάρτητη αρχή (για παράδειγμα η Κεντρική Τράπεζα) ώστε να μην μπορεί η εκάστοτε κυβέρνηση να το χρησιμοποιεί για εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων. Εναλλακτικά, θα μπορούσαν τα έσοδα από τη φορολογία να εισρέουν στα κρατικά ταμεία αλλά ταυτόχρονα να αναληφθεί δέσμευση σε συγκεκριμένο σχέδιο μείωσης του δημόσιου χρέους σε επίπεδα πολύ πιο κάτω από τα σημερινά.

Η υποβάθμιση είναι μια αρνητική εξέλιξη για όλους μας. Μπορεί όμως να έχει και θετική πλευρά αν μας επικεντρώσει ακόμα πιο έντονα στο στόχο της δημοσιονομικής εξυγίανσης και αποτελέσει το έναυσμα για λήψη δραστικών μέτρων προτού τα πράγματα γίνουν χειρότερα.

Πολίτης, 21/11/2010

Δεν υπάρχουν σχόλια: