28 Δεκεμβρίου 2003

Μεταπτυχιακά δίδακτρα: ένα θετικό "όχι" της Βουλής

Η υπερψήφιση από τη Βουλή του νομοσχεδίου για το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου επεφύλασσε και μια έκπληξη που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Η Βουλή απέρριψε κατά πλειοψηφία την εισήγηση της κυβέρνησης για τη μη επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα του νέου πανεπιστημίου. Το εντυπωσιακό είναι ότι την κυβερνητική πρόταση καταψήφισαν δύο από τα τρία κόμματα της συμπολίτευσης (ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ).

Η φιλοσοφία της δωρεάν παιδείας στηρίζεται στην πεποίθηση ότι η μόρφωση είναι ένα κοινωνικό αγαθό και πρέπει να επιδοτείται. Από οικονομικής σκοπιάς, η επιδότηση κάποιας δραστηριότητας δικαιολογείται όταν αυτή έχει επιπτώσεις που δεν περιορίζονται στα συναλλασσόμενα μέρη αλλά επεκτείνονται στην ευρύτερη κοινωνία. Η παιδεία θεωρείται ότι είναι μια τέτοια δραστηριότητα: όταν ένα άτομο αυξάνει το μορφωτικό του επίπεδο επωφελείται μεν το ίδιο αλλά ταυτόχρονα επηρεάζει θετικά και το περιβάλλον του.

Όμως αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό για τη μόρφωση οποιασδήποτε μορφής και επιπέδου. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι το κοινωνικό όφελος από την παιδεία είναι σημαντικό σε χαμηλά επίπεδα μόρφωσης, εκμηδενίζεται όμως σταδιακά όσο ανεβαίνουμε σε ψηλότερα επίπεδα. Με άλλα λόγια, ενδείκνυται η επιδότηση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και πιθανότατα της δευτεροβάθμιας, όχι όμως κατ' ανάγκην και της τριτοβάθμιας - ή τουλάχιστον όχι για όλους τους κλάδους. Σε πολλούς τομείς η αγορά παρέχει ικανοποιητική ανταμοιβή για απόκτηση επιπρόσθετης μόρφωσης υπό μορφή περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης και αυξημένων απολαβών. Αυτό ισχύει κυρίως για σπουδές με σαφή επαγγελματικό προσανατολισμό (π.χ. διοίκηση επιχειρήσεων, νομικά, λογιστικά, ιατρική, κ.λπ.) αλλά ακόμα περισσότερο για μεταπτυχιακές σπουδές. Πιστεύει κανείς πραγματικά ότι το κράτος πρέπει να επιδοτεί όσους παρακολουθούν προγράμματα ΜΒΑ;

Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες με μακρά παράδοση στη δωρεάν φοίτηση προβληματίζονται γιατί το κόστος έχει καταστεί δυσβάστακτο και μελετούν τρόπους να μεταφέρουν μέρος του κόστους στους ενδιαφερόμενους. Σε μια εποχή που τα δημόσια ταμεία είναι άδεια, είναι μυστήριο πώς η δική μας κυβέρνηση έκρινε ότι θα μπορούσε να κινηθεί στην αντίθετη κατεύθυνση. Είναι ενθαρρυντικό ότι η Βουλή εκτίμησε σωστά την κατάσταση και έβαλε φρένο σε αυτή την πρόταση.

Πολίτης, 28/12/2003

14 Δεκεμβρίου 2003

Τα οικονομικά της πορνείας

Η πρόσφατη έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως έβαψε με μελανά χρώματα την εικόνα της πορνείας στην Κύπρο, ιδιαίτερα όσον αφορά τον τρόπο μεταχείρισης των ξένων γυναικών. Το θέμα καλύφτηκε ευρέως από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με εκτεταμένα ρεπορτάζ και τις συνήθεις φωτογραφίες και φιλμάκια με τις ημίγυμνες χορεύτριες. Έγιναν οι γνωστές διακηρύξεις για πάταξη της παρανομίας και έχουν ήδη αρχίσει οι σχετικές συσκέψεις.

Αυτό που λείπει από τη συζήτηση είναι ο ρεαλισμός και οι πρακτικές εισηγήσεις. Ειδικότερα, ελάχιστοι είχαν την τόλμη να προτείνουν την μόνη αποτελεσματική και ορθολογική λύση στο πρόβλημα: την αποποινικοποίηση της πορνείας. Μια λύση που έχει υιοθετηθεί από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, αλλά στην Κύπρο ούτε καν συζητείται. Άσχετα αν, όπως επισημαίνει η Επίτροπος Διοικήσεως, η Κύπρος επιδεικνύει ιδιαίτερα ψηλές επιδόσεις στην πορνεία. Προτιμούμε προφανώς να αποκαλούμε τις νεαρές γυναίκες "καλλιτέχνιδες" και να προσποιούμαστε ότι όλα είναι ρόδινα.

Κάποτε θα πρέπει να δούμε την πραγματικότητα κατάματα. Λέγεται ότι η πορνεία είναι το αρχαιότερο επάγγελμα, κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν άντρες διατεθειμένοι να πληρώσουν για σεξουαλικές υπηρεσίες. Πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν γυναίκες διατεθειμένες να προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες γιατί δεν έχουν καλύτερη επιλογή. Είναι ουτοπία να νομίζει κανείς ότι μπορεί να εξαλείψει αυτό το φαινόμενο. Η ποινικοποίηση της πορνείας επιτυγχάνει μόνο την ένταξή της στην παραοικονομία, εκεί όπου η εξουσία δεν ασκείται από το κράτος αλλά από τον υπόκοσμο.

Η αποποινικοποίηση της πορνείας θα την καταστήσει μέρος της κύριας οικονομίας του τόπου και θα επιτρέψει στο κράτος να ασκήσει πιο αποτελεσματικό έλεγχο στις δραστηριότητες αυτής της βιομηχανίας. Τα καμπαρέ και άλλα παρόμοια υποστατικά θα λειτουργούν με βάση ένα πρακτικό και εφαρμόσιμο νομικό πλαίσιο και θα πληρώνουν φόρους (αυτό θα πρέπει να ενδιαφέρει το Υπουργείο Οικονομικών). Το οργανωμένο έγκλημα που σχετίζεται με την πορνεία θα εξαλειφθεί. Οι ξένες γυναίκες που έρχονται στην Κύπρο θα εργοδοτούνται νόμιμα και θα έχουν δικαιώματα τα οποία θα αποτρέψουν τα φαινόμενα καταπίεσης που παρατηρούνται σήμερα. Ταυτόχρονα, το κράτος θα είναι σε θέση να ασκεί υγειονομικούς ελέγχους που θα περιορίσουν την πιθανότητα εξάπλωσης σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών.

Θα ήταν ευχής έργον αν καμία γυναίκα δεν ένοιωθε την ανάγκη να καταφύγει στην πορνεία για να εξασφαλίσει τα προς το ζειν. Και είναι κατανοητό μια κοινωνία να θέλει να περιορίσει και να εξαλείψει δραστηριότητες τις οποίες θεωρεί επικίνδυνες ή ηθικά απαράδεκτες. Όμως η πραγματικότητα είναι σκληρή. Η πορνεία υπάρχει και η πείρα δείχνει ότι η απαγόρευση φέρνει συνήθως τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τυχόν αποποινικοποίηση της πορνείας δεν θα συνιστά ούτε επικρότηση, ούτε ενθάρρυνσή της. Θα συνιστά απλώς αναγνώριση της πραγματικότητας ότι η δραστηριότητα αυτή υπάρχει και ότι μπορεί καλύτερα να ελεγχθεί στα πλαίσια της έννομης οικονομίας.

Πολίτης, 14/12/2003