Ορθολογική φορολόγηση της αυτοκίνησης

Ευτυχώς φαίνεται ότι θα επικρατήσουν τελικά σοφότερες σκέψεις αναφορικά με το θέμα της κατάργησης των τελών κυκλοφορίας. Από όποια οπτική γωνία και να το δει κανείς, είναι πολύ δύσκολο να βρει λογική πίσω από αυτή την πρόταση της Επιτροπής Συγκοινωνιών της Βουλής. Τη στιγμή που έγνοια όλων θα έπρεπε να είναι η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, μια πρόταση που αφαιρεί €83 ή €100 εκ. (ακούστηκαν και οι δύο αριθμοί) από τα δημόσια ταμεία είναι το λιγότερο ατυχής, και μάλλον κάτι πολύ χειρότερο. 

Ακόμα κι αν κάποιος πιστεύει ότι στην τρέχουσα συγκυρία ενδείκνυται η μείωση του φορολογικού βάρους των πολιτών, η συγκεκριμένη ενέργεια είναι ίσως ο χειρότερος τρόπος να το κάνει. Κι αυτό γιατί τυχόν κατάργηση των τελών κυκλοφορίας δεν θα έχει καμία ουσιαστική θετική παρενέργεια στην οικονομία. Δεν θα οδηγήσει σε ανάκαμψη της αγοράς οχημάτων, γιατί επωφελούνται τόσο τα καινούρια όσο και τα υπάρχοντα οχήματα. Μελλοντικά, θα οδηγήσει σε αύξηση του μεριδίου αγοράς των οχημάτων μεγάλου κυβισμού (μια και θα μειωθεί αισθητά το κόστους ιδιοκτησίας τους), κάτι που μάλλον δεν θέλουμε.  Ουσιαστικά, τυχόν κατάργηση των τελών κυκλοφορίας θα αποτελεί ένα μικρό δώρο για τους περισσότερους πολίτες που έχουν μικρομεσαία οχήματα, ένα μεγαλούτσικο δώρο για όσους έχουν οχήματα μεγάλου κυβισμού, και ένα τεράστιο δώρο για τις εταιρείες που διαθέτουν μεγάλο στόλο αυτοκινήτων. 

Η εν λόγω πρόταση της Επιτροπής Συγκοινωνιών ακολουθεί μια σειρά παράδοξων ρυθμίσεων που  εισήχθησαν τους τελευταίους μήνες και αφορούν τα οχήματα. Καταργήθηκε η υποχρεωτική επικόλληση του πιστοποιητικού καταλληλότητας και της άδειας κυκλοφορίας στον ανεμοθώρακα των οχημάτων, κάτι που καθιστά σχεδόν αδύνατο τον εντοπισμό όσων δεν τα κατέχουν (την ίδια στιγμή η Βουλή διαμαρτύρεται γιατί δεν εντοπίζονται οι παραβάτες!). Από την άλλη, κρίθηκε αναγκαίο να αναγράφεται η ημερομηνία κατασκευής του οχήματος στις πινακίδες κυκλοφορίας, κάτι που δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό εκτός από το να ικανοποιήσει τους εισαγωγείς καινούριων οχημάτων.

Από οικονομικής άποψης, ο καλύτερος τρόπος φορολόγησης της αυτοκίνησης είναι ο φόρος επί των καυσίμων. Η φορολόγηση των καυσίμων έχει όλα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας καλός φόρος (όσο καλός μπορεί να είναι ένας φόρος). Είναι απλός και εύκολος στην είσπραξη, κάτι που καθιστά πολύ δύσκολη τη φοροδιαφυγή. Επιπρόσθετα, "τιμωρεί" μια δραστηριότητα (την οδήγηση) που αναντίλεκτα έχει αρνητικές παρενέργειες στο κοινωνικό σύνολο και με τον τρόπο αυτό παρέχει κίνητρα για περιορισμό των αχρείαστων μετακινήσεων και για αγορά οχημάτων με χαμηλή κατανάλωση, κάτι που θα έχει θετικές επιπτώσεις και στο περιβάλλον. Αν τώρα δεν είναι ο κατάλληλος καιρός, ας το έχουμε υπόψιν για το μέλλον.

Πολίτης, 26/9/2010

Για τη φορολογία των οχημάτων

Η φορολογία των οχημάτων είναι καθαρά φοροεισπρακτική πολιτική. Αποφέρει έσοδα που χρησιμοποιούνται στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής. Για ένα κράτος που αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στην είσπραξη φόρων - και ειδικά του φόρου εισοδήματος - η φορολογία των οχημάτων δεν είναι κακή πολιτική. Είναι μια σταθερή πηγή εσόδων που αντλείται από όλους τους πολίτες, περιλαμβανομένων και αυτών που διαφεύγουν άλλων φορολογιών. Είναι επίσης προοδευτική φορολογία, αφού οι φορολογικοί συντελεστές αυξάνονται με την αξία του αυτοκινήτου.
Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι οι συντελεστές είναι υπερβολικά ψηλοί. Και ορθά η κυβέρνηση μελετά την αναθεώρησή τους. Μαζί με τη μείωση των συντελεστών η κυβέρνηση προτείνει και μια άλλη σημαντική αλλαγή: τον υπολογισμό της φορολογίας στη βάση του κυβισμού αντί σαν ποσοστό επί της αξίας του αυτοκινήτου. Η πρόταση αυτή έχει δύο πλεονεκτήματα. Πρώτον, περιορίζει τη φοροδιαφυγή, αφού ο υπολογισμός του φόρου είναι απλός και δύσκολα μπορεί κάποιος να τον αποφύγει. Δεύτερον, καταργεί την επιβολή φορολογίας στα διάφορα έξτρα που συντείνουν στην ασφάλεια των επιβατών, όπως είναι οι αερόσακοι και τα φρένα ABS. Για αυτούς τους λόγους αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες επιβάλλουν φορολογία με βάση τον κυβισμό.
Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα. Για να καθοριστούν φορολογικοί συντελεστές με βάση τον κυβισμό τα οχήματα πρέπει να χωριστούν σε κατηγορίες. Οι ομαδοποιήσεις αυτές είναι κατ' ανάγκην αυθαίρετες και ως αποτέλεσμα γίνονται αντικείμενο πιέσεων και παζαρέματος. Η κατηγορία στην οποία θα καταταχθεί ένα όχημα μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις στην τελική τιμή και κατ' επέκταση στις πωλήσεις του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην Κύπρο που οι διαφορές μεταξύ συντελεστών είναι μεγάλες. Είναι εμφανές ότι οι πιέσεις και τα συμφέροντα έπαιξαν το ρόλο τους στην ομαδοποίηση που προτείνει η κυβέρνηση. Δύσκολα μπορεί κανείς διαφορετικά να εξηγήσει την ύπαρξη της ευρύτατης κατηγορίας των 1650-2250 κυβικών. Αυτά τα προβλήματα μπορούν να αμβλυνθούν σε μεγάλο βαθμό με τη δημιουργία περισσότερων κατηγοριών ώστε η κλιμακωτή αύξηση των συντελεστών να είναι πιο σταδιακή.
Το πρόβλημα με την υιοθέτηση του κυβισμού ως βάση υπολογισμού της φορολογίας είναι ακόμα πιο οξύ στην περίπτωση των μεταχειρισμένων. Τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα έρχονται στην Κύπρο με τιμή εισαγωγής κατά πολύ χαμηλότερη από αυτή των αντίστοιχων καινούριων. Δεν υπάρχει καμία λογική ένα αυτοκίνητο που εισάγεται στην τιμή των δύο χιλιάδων λιρών να πληρώνει τον ίδιο φόρο με ένα όχημα των επτά ή οκτώ χιλιάδων απλώς και μόνο επειδή έχουν τον ίδιο κυβισμό. Μια τέτοια πολιτική θα πλήξει την αγορά μεταχειρισμένου η οποία έχει εξυπηρετήσει αφάνταστα τους καταναλωτές τα τελευταία δέκα χρόνια. Η επιλογή του ποιοτικού μεταχειρισμένου έλυσε τα χέρια χιλιάδων οικογενειών - κυρίως των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων - και συνέβαλε ταυτόχρονα στη συγκράτηση των τιμών και την βελτίωση της ποιότητας των καινούριων οχημάτων.
Ο υπολογισμός του φόρου στη βάση του κυβισμού είναι δίκαιος μόνο στο βαθμό που ο κυβισμός ενός οχήματος αντικατοπτρίζει την χρηματική του αξία. Αν η κυβέρνηση επιμένει στη φορολογία με βάση τον κυβισμό, θα πρέπει τουλάχιστον να προβεί σε ορισμένες ρυθμίσεις ώστε να μην τεθούν εκτός αγοράς ολόκληρες κατηγορίες οχημάτων.

Πολίτης, 16/11/2003

Μερικοί μύθοι για τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα

Αρκετοί σχολιαστές έχουν επισημάνει τελευταία το γεγονός ότι το υφιστάμενο σύστημα φορολογίας των αυτοκινήτων δημιουργεί στρεβλώσεις που ωθούν τους καταναλωτές στην αγορά μεταχειρισμένου αυτοκινήτου. Παρόλον ότι η διαπίστωση αυτή είναι ορθή, συχνά συνοδεύεται από αληθοφανείς μεν αλλά αστήρικτους ισχυρισμούς για τις επιπτώσεις της εισαγωγής μεταχειρισμένων αυτοκινήτων.
Λέγεται, για παράδειγμα, ότι η εισαγωγή μεταχειρισμένων μειώνει την ποιότητα του αυτοκινητιστικού στόλου. Εκ πρώτης όψεως, η δήλωση αυτή μοιάζει με ταυτολογία. Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Υπάρχουν δύο κατηγορίες αγοραστών εισαγόμενων μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει αυτούς που, αν δεν είχαν την επιλογή του μεταχειρισμένου, θα αγόραζαν καινούριο όχημα. Η ύπαρξη των μεταχειρισμένων ωθεί αυτούς τους καταναλωτές σε παλαιότερα αυτοκίνητα και άρα αυξάνει την ηλικία του στόλου. Υπάρχει όμως και η δεύτερη κατηγορία, η οποία περιλαμβάνει κυρίως καταναλωτές χαμηλών οικονομικών στρωμάτων. Η ύπαρξη των μεταχειρισμένων δίνει σε αυτούς τους καταναλωτές την ευκαιρία να αντικαταστήσουν το παλιό τους σαραβαλάκι με ένα καλής ποιότητας μεταχειρισμένο, κάτι που τείνει να βελτιώσει την ποιότητα του στόλου.
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι και οι δύο επιδράσεις είναι σημαντικές: η εισαγωγή μεταχειρισμένων έχει οδηγήσει στη μείωση των πωλήσεων καινούριων αυτοκινήτων, αλλά και σε σημαντική αύξηση των συνολικών πωλήσεων. Είναι δύσκολο να πει κανείς ποια από τις δύο επιπτώσεις είναι πιο σημαντική χωρίς μια πιο προσεκτική ανάλυση της αγοράς. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να κοιτάζουμε τις αλλαγές μόνο στη μέση ηλικία των αυτοκινήτων, αλλά σε ολόκληρη την ηλικιακή κατανομή. Μπορεί η εισαγωγή μεταχειρισμένων να αυξάνει ελαφρά τη μέση ηλικία αλλά ταυτόχρονα να συντείνει στην απόσυρση αυτοκινήτων μεγάλης ηλικίας, κάτι που είναι βέβαια θετικό.
Μήπως όμως τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα είναι ανασφαλή και μολύνουν την ατμόσφαιρα; Δεν έχω δει πουθενά στοιχεία για το πόσα ακριβώς δυστυχήματα προκαλούνται κάθε χρόνο από μηχανική βλάβη. Όμως, η εντύπωση που σχηματίζει κανείς παρακολουθώντας την επικαιρότητα είναι ότι αιτία όλων σχεδόν των σοβαρών ατυχημάτων είναι ο ανθρώπινος παράγοντας και όχι μηχανική βλάβη. Ούτε και ο ισχυρισμός ότι τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα μολύνουν την ατμόσφαιρα αντέχει σε σοβαρή κριτική. Παρόλο που δεν είμαι ειδικός, έχω την εντύπωση ότι ο σοβαρότερος παράγοντας ατμοσφαιρικής ρύπανσης από καύσιμα είναι ο μόλυβδος. Εδώ ακριβώς είναι η ειρωνεία: τα καινούρια αυτοκίνητα στην Κύπρο χρησιμοποιούν μολυβδούχα βενζίνη (ελέω διυλιστηρίου, αλλά αυτή είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία), ενώ τα μεταχειρισμένα χρησιμοποιούν αμόλυβδη. Μπορεί δηλαδή τα εισαγόμενα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα να προκαλούν τελικά λιγότερη μόλυνση από ότι τα καινούρια.
Εν πάσει περιπτώσει, τα προβληματικά αυτοκίνητα εντοπίζονται στις επιθεωρήσεις (ή δεν παρουσιάζονται καν για επιθεώρηση) και αποσύρονται από την κυκλοφορία. Οι ιδιοκτήτες αυτών των αυτοκινήτων είναι υποχρεωμένοι να αγοράσουν κάτι καλύτερο. Ένας ακόμα λόγος να διατηρήσουμε την επιλογή του ποιοτικού μεταχειρισμένου αυτοκινήτου, μια επιλογή που για πολλούς Κύπριους είναι η μόνη οικονομικά συμφέρουσα.

Πολίτης, 3/8/2003