Η κατακόρυφη αύξηση της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές θα έχει αρνητικές επιδράσεις σε όλο το φάσμα της Κυπριακής οικονομίας. Καταναλωτές, βιομήχανοι, αγρότες, εμπορευόμενοι, αλλά και το ίδιο το κράτος θα επηρεαστούν από την αύξηση στην τιμή της ενέργειας και δικαίως όλοι ανησυχούν.
Παραδόξως οι εταιρείες εισαγωγής καυσίμων αποτελούν εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα. Λογικά οι εταιρείες αυτές θα έπρεπε να ήταν οι πρώτες που θα επηρεάζοντο αρνητικά από την αύξηση στην τιμή της πρώτης τους ύλης. Όμως, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, τα κέρδη των εισαγωγέων καυσίμων είναι εντελώς αποσυνδεδεμένα από τις διακυμάνσεις στην τιμή του πετρελαίου διεθνώς.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι Κυπριακές εταιρείες πετρελαιοειδών λειτουργούν υπό καθεστώς ρύθμισης ποσοστού απόδοσης (ΡΠΑ). H μέθοδος αυτή επιτρέπει σε μια εταιρεία να έχει κέρδος που να μην υπερβαίνει κάποιο "δίκαιο" ποσοστό επί του κεφαλαίου της. Η ΡΠΑ έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές χώρες του κόσμου, κυρίως για σκοπούς ρύθμισης κρατικών μονοπωλίων. Σήμερα όμως έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί λόγω των προβλημάτων που δημιουργεί η εφαρμογή της. Σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι σε αγορές που υπόκεινται σε ΡΠΑ παρατηρείται το φαινόμενο των υπερβολικών κεφαλαιουχικών επενδύσεων. Εταιρείες που φτάνουν το ανώτατο επιτρεπτό ποσοστό απόδοσης δεν μπορούν να αυξήσουν περαιτέρω τα κέρδη τους εκτός αν αυξήσουν το κεφάλαιό τους. Για να υπερπηδήσουν αυτό το εμπόδιο προχωρούν σε αχρείαστες κεφαλαιουχικές επενδύσεις που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν ασύμφορες.
Το πρόβλημα των υπερβολικών επενδύσεων γίνεται εύκολα αντιληπτό όταν κοιτάξει κανείς τι συμβαίνει στην Κυπριακή αγορά καυσίμων. Οι εταιρείες πετρελαιοειδών ξοδεύουν τεράστια ποσά για να κτίσουν υπερπολυτελή πρατήρια βενζίνης που προσφέρουν κάθε λογής υπηρεσίες και καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση σε ακριβές περιοχές. Με αυτό τον τρόπο αυξάνουν την κεφαλαιουχική τους βάση και κατ' επέκταση το επιτρεπόμενο επίπεδο κερδών. Όμως η αγορά θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί πολύ πιο οικονομικά με μικρότερα πρατήρια σε λιγότερο κεντρικές περιοχές.
Πέραν αυτού, ο τρόπος εφαρμογής της ΡΠΑ στην Κύπρο είναι ιδιαίτερα ευνοϊκός για τις ρυθμιζόμενες εταιρείες. Αφ' ενός το επιτρεπόμενο ποσοστό απόδοσης έχει καθοριστεί στο πολύ γενναιόδωρο 12%, σε σύγκριση με 6-8% που χρησιμοποιείται συνήθως διεθνώς. Αφ' ετέρου η Κυπριακή κυβέρνηση δεν επιτρέπει απλώς το 12%, αλλά το ΕΓΓΥΑΤΑΙ. Με άλλα λόγια το κράτος αναλαμβάνει ολόκληρο το ρίσκο ενώ οι εταιρείες λειτουργούν με μηδαμινό επιχειρηματικό κίνδυνο και με εγγυημένο ένα ποσοστό απόδοσης που θα ζήλευαν πολλές εταιρείες που λειτουργούν σε συνθήκες ανταγωνισμού.
Η Κυπριακή πολιτεία φέρει τεράστια ευθύνη για την κατάσταση αυτή. Ευτυχώς η ενταξιακή πορεία έχει αναγκάσει την κυβέρνηση να ασχοληθεί με αυτό το θέμα και σύντομα το Υπουργείο Εμπορίου θα δημοσιοποιήσει σχέδιο απελευθέρωσης της αγοράς καυσίμων. Αναμένουμε να δούμε πως το σχέδιο αυτό θα εισαγάγει τον ανταγωνισμό σε αυτή τη σημαντική αγορά και θα θέσει τέρμα στην προνομιακή μεταχείριση των εταιρειών πετρελαιοειδών που θησαυρίζουν εδώ και δεκαετίες εις βάρος των πολιτών και της οικονομίας.
Πολίτης, 14/4/2002
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου