Κρίση στην ευρωζώνη

Η δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος ήταν ένα ορόσημο στην Ευρωπαϊκή ιστορία. Οι νομισματικές διευθετήσεις είναι ένα κατά βάση οικονομικό ζήτημα, έχουν όμως πάντα και πολιτικές προεκτάσεις. Στην περίπτωση της δημιουργίας του ευρώ η πολιτική πτυχή μάλλον έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στη λήψη της απόφασης. Το κοινό νόμισμα θα ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και θα αποτελούσε αντίβαρο στην κυριαρχία του δολαρίου. Από οικονομικής άποψης, υπήρχε η προσδοκία της δημιουργίας ενός δυνατού νομίσματος το οποίο θα διασφάλιζε τη μακροοικονομική σταθερότητα και θα ενίσχυε ακόμα περισσότερο τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών τις ευρωζώνης.

Ήταν ένα φιλόδοξο και ριψοκίνδυνο εγχείρημα. Η οικονομική βιβλιογραφία είχε περιγράψει τις συνθήκες τις οποίες μια ομάδα χωρών πρέπει να πληροί ώστε να μπορεί να αποτελέσει "βέλτιστη νομισματική ζώνη" - να έχει δηλαδή κοινό νόμισμα. Οι συνθήκες αυτές περιλαμβάνουν κυρίως το συγχρονισμό των οικονομικών κύκλων, την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, την ευελιξία στις τιμές και τους μισθούς, και την ύπαρξη κοινής δημοσιονομικής πολιτικής. Όταν λήφθηκε η απόφαση για δημιουργία του ευρώ, οι χώρες της Ευρώπης δεν πληρούσαν ουσιαστικά κανένα από αυτά τα κριτήρια. Στη βάση αυτής της ανάλυσης πολλοί Αμερικανοί οικονομολόγοι είχαν εκφράσει αμφιβολίες για τη σοφία της υιοθέτησης κοινού νομίσματος και είχαν εκτιμήψει ότι θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα. Αντίθετα, η μεγάλη πλειοψηφία των Ευρωπαίων οικονομολόγων στήριξε το ευρώ. Αυτή η διαφορετική άποψη βασίστηκε σε θεωρίες που υποστήριζαν ότι το κοινό νόμισμα θα μπορούσε να δώσει την ώθηση για περαιτέρω οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης. Δεν αποκλείεται οι Ευρωπαίοι οικονομολόγοι να επηρεάστηκαν σε κάποιο βαθμό και από την προσωπική τους επιθυμία να δουν μια πιο ενωμένη Ευρώπη.

Η κρίση που περνά σήμερα η ευρωζώνη δίνει το δικαίωμα στους σκεπτικιστές να νιώθουν δικαιωμένοι. Είχαν τελικά δίκαιο; Μάλλον δεν υπάρχει εύκολη απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Είναι όμως προφανές ότι για να ξεπεραστούν τα προβλήματα και να αποφευχθούν νέες περιπέτειες θα χρειαστούν δραστικές αλλαγές. Οι αποτυχίες που έφεραν την ευρωζώνη σε αυτή την κρίση ήταν πολλαπλές: η δημοσιονομική ανευθυνότητα της Ελλάδας, η ανεπάρκεια των μηχανισμών ελέγχου της ΕΕ, η έλλειψη ηγεσίας από πλευράς Γερμανίας. Γενικά, υπάρχει ένα πρόβλημα απουσίας κοινής πολιτικής και έλλειψης συντονισμού. Είναι ένα πρόβλημα που δεν θα είναι καθόλου εύκολο να ξεπεραστεί αφού φαίνεται να υπάρχουν αρκετά διαφορετικές οικονομικές προσεγγίσεις. Επιπλέον, οποιαδήποτε κατάληξη θα συνεπάγεται κατ' ανάγκην και μεταφορά περισσότερων εξουσιών από τα κράτη μέλη στους κεντρικούς φορείς λήψης αποφάσεων, κάτι που πιθανόν να μην γίνει εύκολα αποδεκτό από τους πολίτες. Δύσκολοι καιροί για τους υποστηρικτές της "διαρκώς στενότερης σχέσης".

Πολίτης, 16/5/2010