Η ανάγκη για φορολογική μεταρρύθμιση προέκυψε από την δέσμευση που αναλάβαμε έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αύξηση των έμμεσων φόρων, κάτι που θα απέφερε στο κράτος γύρω στα 200 εκ. λίρες το χρόνο. Δεδηλωμένος σκοπός της μεταρρύθμισης ήταν η επιστροφή των εκατομμυρίων αυτών στους πολίτες με τη μείωση των άμεσων φόρων και την αύξηση των χορηγιών και επιδομάτων.
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ταυτόχρονη μείωση της άμεσης και αύξηση της έμμεσης φορολογίας είναι μια θετική εξέλιξη που έπρεπε να είχε γίνει από καιρό χωρίς να περιμένουμε να μας το επιβάλει η ΕΕ. Σε χώρες με ψηλά επίπεδα φοροδιαφυγής όπως η Κύπρος η έμμεση φορολογία είναι ο μόνος τρόπος για το κράτος να εισπράξει φόρους από ορισμένες τάξεις πολιτών. Επιπλέον, η μείωση του φόρου εισοδήματος αυξάνει τα κίνητρα για εργασία και μειώνει τα κίνητρα για φοροδιαφυγή. Στα θετικά της μεταρρύθμισης καταγράφεται επίσης η εισαγωγή των επιδομάτων τέκνου αντί των εκπτώσεων, οι οποίες ωφελούσαν κυρίως τα ψηλά εισοδηματικά στρώματα. H κατάργηση των διαφόρων εκπτώσεων συντείνει επίσης και στην απλοποίηση του συστήματος.
Τα αρνητικά της μεταρρύθμισης εστιάζονται σε τρία σημεία. Το πρώτο είναι η αδυναμία της βουλής να διατηρήσει τη πολυδιαφημισμένη μηδενική βάση. Η περαιτέρω επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών σε μια περίοδο που ήδη υπάρχει σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμα σίγουρα δεν αποτελεί σοφή ενέργεια.
Το δεύτερο αρνητικό σημείο αφορά στα επιδόματα τέκνου. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για την υιοθέτηση κλιμακωτού επιδόματος. Το επιχείρημα ότι αποτελεί κίνητρο για αύξηση των γεννήσεων μάλλον δεν ισχύει, τουλάχιστον με τα ποσά που έχουν ψηφιστεί. Επίσης, η εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων με πολλαπλές διαβαθμίσεις είναι λανθασμένη γιατί πλήττει τους νομοταγείς πολίτες που δεν φοροδιαφεύγουν και αποτελεί αντικίνητρο για εργασία, ιδιαίτερα για τις μητέρες που ίσως να ήθελαν να εργαστούν μειωμένες ώρες. Ένα σταθερό ποσό ανά παιδί θα ήταν μια απλή και λογική λύση που δεν θα περιέπλεκε αχρείαστα το σύστημα.
Όμως η μεγαλύτερη αδυναμία της μεταρρύθμισης είναι ότι παρέβλεψε παντελώς το τεράστιο πρόβλημα της φοροδιαφυγής. Πέραν της εμφανούς κοινωνικής αδικίας που δημιουργεί, η φοροδιαφυγή προκαλεί προβλήματα στη λειτουργία του κράτους αφού καθιστά πολύ δύσκολη την άσκηση δημόσιας πολιτικής. Όταν το κράτος δεν είναι σε θέση να διακρίνει τους πλούσιους από τους φτωχούς τότε δεν μπορεί να εφαρμόσει κοινωνικά προγράμματα για να βοηθήσει τους τελευταίους. Υπάρχουν δοκιμασμένες μέθοδοι που έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απάμβλυνση του προβλήματος. Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου σε αυτό τον τομέα τα τελευταία χρόνια και μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση.
Συνοπτικά το φορολογικό πακέτο έχει και θετικά και αρνητικά στοιχεία. Όμως τα θετικά είναι κυρίως αυτά που προέρχονται από την ΕΕ. Από δικής μας πλευράς κυριάρχησε δυστυχώς η ατολμία και ο λαϊκισμός και χάθηκε έτσι μια ευκαιρία για μια σωστή και ολοκληρωμένη φορολογική μεταρρύθμιση.
Πολίτης, 28/7/2002
